Değerli Fortune okuyucularım, bu yazımda koronavirüs pandemisi ile gündeme gelen kısa çalışma ödeneği uygulaması ile ilgili son durumu sizinle paylaşmak istiyorum.
Bildiğiniz üzere kısa çalışma ödeneği uygulamasının temel amacı çalışılmayan sürelerde işçilere gelir desteği sağlanarak istihdamın korunması ve böylece deneyimli personelin işten çıkarılmalarının önüne geçilmesidir.
İşsizlik Kanunu’nda yapılan düzenleme ile sözkonusu bu kolaylık koronavirüs kaynaklı zorlayıcı sebeplerle mücadele edebilmek için uygulanmaya başlamıştır. Böylece pandemi dolayısıyla işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işletmelerin üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma ödeneği için başvuruda bulunmaları mümkün hale getirilmiştir.
Kanuni düzenleme uyarınca kısa çalışma ödeneğinden yararlanılabilmesi için işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması gerekmektedir. Bu uygulamadan yararlanmak için herhangi bir asgari çalışan sayısı şartının olmadığını da ayrıca belirtmek isterim. Ancak kısa çalışma uygulamasından yararlanılabilmesi için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde, bazı istisnalar hariç olmak kaydıyla, işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir. Ayrıca çalışanın kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, kısa çalışmanın başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olarak çalışmış olması ve son üç yıl içinde 450 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekmektedir. Bu kapsamda olan çalışanlara ödenecek günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı ise aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ı olarak hesaplanmakta ve doğrudan çalışanın hesabına yatırılmaktadır. Uygulamada kısa çalışma ödemesi, yapılan başvuruya istinaden uygunluk denetimi tespitinin tamamlanmasından sonra gerçekleştirilirken, yapılan düzenleme ile pandemi koşullarında uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin işverenlerin beyanı doğrultusunda gerçekleştirilmesi sağlanmıştır. Ancak işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle fazla ve yersiz yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilebilecektir.
Pandeminin ilk dönemlerinde kısa çalışma başvuruları 30 Haziran 2020 tarihi ile sınırlandırılmış olmakla birlikte, alınan kararla, daha önce kısa çalışma başvurusu yapan şirketlerin 31 Aralık 2020 tarihine kadar bu imkândan yararlanması mümkün hale getirilmiştir. Bilahare pandeminin devam etmesi nedeniyle de alınan yeni bir kararla daha önce kısa çalışma ödeneğine başvuru yapmamış işletmelere Aralık ayı sonuna kadar kısa çalışma başvurusu yapma imkânı sağlanmıştır.
Kanaatimce pandeminin daha da uzaması durumunda kısa çalışma ödeneği uygulamasının tekrar uzatılması söz konusu olabilecektir.
Leon Aslan Coşkun